Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży należy do organizacji społecznych zaangażowanych w uświęcanie środowiska w którym żyją, pracują, odpoczywają młodzi ludzie.
Praca w KSM, wyznaczona przez konkretne cele i zasady stowarzyszenia, jest prowadzona według pewnych wypróbowanych metod. Oczywiście, każdy oddział i każda wspólnota wypracowuje najbardziej odpowiednią dla siebie metodą działania, która może się różnić od pracy innych grup, przy zachowaniu tych samych ideałów do których się dąży. Poniżej pragnę jednak zebrać kilka charakterystycznych cech metody jaką pracowały i w większości pracują oddziały Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży.
Przez cnotę, naukę i pracę – służyć Bogu i Ojczyźnie. Gotów!
W tym głównym haśle KSM zawarte są nie tylko podstawowe ideały jakimi kieruje się stowarzyszenie, ale również określenie metody pracy. Słowo „przez” określa właśnie sposób działania. Owa służba Bogu i Ojczyźnie dokonuje się w stowarzyszeniu poprzez praktykowanie trzech wielkich wartości: cnoty, nauki i pracy.
W dzisiejszym języku młodzieżowym słowo cnota nabrało bardzo różnych i najczęściej mało popularnych i jasnych skojarzeń. Najlepszym odpowiednikiem tego określenia jest „czystość”. Oczywiście, że w tym słowie chodzi również o czystość związaną z ludzką seksualnością, ale przecież nie tylko.
Najogólniej rzecz biorąc chodzi o życie bez grzechu. Każdy grzech rozumiemy jako brud duszy. On najbardziej przeszkadza we własnym uświęceniu i w podjęciu misji apostolskiej. Dlatego pierwszym, warunkiem efektywności pracy KSM-owicza jest życie bez grzechu, takie postępowanie, aby unikać sytuacji w których człowiek przekracza Boże prawo i daje złą odpowiedź na miłość i zaufanie Boga. Takie rozumienie cnoty ma wymiar jakby negatywny, polegający na obronie przed złem. Ale przecież nie wolno nam zapominać, że najlepszą metodą walki ze złem jest praktykowanie dobra, czyli cnót. W Encyklopedii Katolickiej możemy znaleźć określenie cnoty jako „moralnie uporządkowanej postawy do realizowania czynów dobrych w określonej dziedzinie ludzkiego życia” (Encyklopedia Katolicka, tom 3, str. 521).
Służyć Bogu i Ojczyźnie przez cnotę oznacza więc rozwijanie w sobie wszelkiego rodzaju postaw, które służą dobru. Warto tu wymienić znane z Katechizmu trzy cnoty Boskie: wiara, nadzieja, miłość i cztery cnoty zwane kardynalnymi: roztropność, sprawiedliwość, wstrzemięźliwość, męstwo. Rozwijanie choćby tych cnót jest najlepszą metodą służby w KSM.
Służba Bogu i Ojczyźnie w KSM odbywa się również przez naukę i pracę. Wyakcentowanie nauki i pracy a nawet postawienie jej jakby przed modlitwą jest charakterystycznym rysem naszej organizacji. Metoda KSM-u zakłada nie tylko prowadzenie życia duchowego ale w równym stopniu wzywa do konkretnej aktywności. Jednym z pierwszych obowiązków młodego człowieka jest nauka. Nauka ma także wielkie znaczenie apostolskie.
Wzorowy uczeń cieszy się większym autorytetem i jego zaangażowanie się w służbę Bogu jest odbierane o wiele skuteczniej niż kogoś kto źle spełnia swoje szkolne obowiązki. Trzeba, aby wielu KSM-owiczów zrozumiało to wielkie znaczenie nauki szkolnej w ich apostolstwie. Oczywiście, że nauka to nie tylko szkoła, ale cały proces poznawania swojej wiary. Znajomość zasad własnej wiary pozwala na właściwe nauczanie innych i obronę przed wykrzywianiem prawd wiary katolickiej.
Praca jest aktywnością człowieka, którą on również może ofiarować dla drugich. Pracowitość i sumienność KSM-owicza, jego zaangażowanie na rzecz środowiska w którym żyje, mogą bardzo dużo zmienić. Pamiętajmy więc, że zgodnie z KSM-owskim zawołaniem najlepszą metodą pracy w stowarzyszeniu jest rozwijanie cnót, postęp w nauce i praca dla drugich.
Osobista świętość warunkiem jedności wspólnoty KSM
Ważnym elementem metody pracy KSM jest osobiste życie duchowe jakie powinien prowadzić każdy KSM-owicz. Wbrew pozorom ta osobista dyspozycja każdego młodego człowieka należącego do stowarzyszenia wpływa na całość funkcjonowania grupy. Przynależność do KSM nie zwalnia nikogo z prowadzenia głębokiego życia duchowego i systematycznego korzystania z sakramentów.
Program KSM musi być tak skonstruowany, aby wspólne działania nie kolidowały i nie utrudniały prowadzenia osobistej modlitwy, uczestniczenia w Eucharystii i korzystania z indywidualnego kierownictwa duchowego. Bez tej indywidualnej drogi świętości KSM stało by się stowarzyszeniem nie spełniającym swoich statutowych celów, którym jest pomoc w prowadzeniu młodzieży do świętości. Takie ustawienie metody pracy ma też wiele znaczenie w pracy wspólnej.
Osobiste życie duchowe każdego KSM-owicza wzmacnia jedność i świętość całej wspólnoty. Kto pragnie aktywnie działać w stowarzyszeniu musi od samego początku założyć, że wstąpienie do stowarzyszenia nie zmniejszy jego osobistych praktyk pobożnościowych, ale jeszcze bardziej będzie do nich skłaniało.
Widzieć – Oceniać – Działać
Cnota, nauka i praca mają swój odpowiednik w innym, potrójnym zestawie słów, które stanowią określenie metody pracy w KSM.
KSM-owicz musi nauczyć się widzieć potrzeby swojego środowiska, parafii, szkoły, osiedla, wioski. To co zobaczy musi umieć oceniać w świetle Ewangelii i nauczania Kościoła, no i konsekwentnie podjąć takie działania, aby zło przemienić w dobro i wzmocnić to co już jest pozytywne.
Metoda: widzieć, oceniać, działać jest bardzo popularną metodą pracy Kościoła. Źródła tej metody sięgają między innymi czasów Soboru Watykańskiego II, gdzie w Konstytucji o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes widać jej obecność.
Kościół żyjący i działający w świecie musi dostrzegać problemy świata, ocenić je i tak działać, aby prowadzić świat ku Królestwu Bożemu.
Podobnie jest z zastosowaniem tej metody w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży i to również na najmniejszym szczeblu jego działania, na przykład w parafii. Wspólnoty parafialne KSM zawsze starają się zauważać potrzeby i problemy parafii, oceniają je i szukają sposobów takiego działania, aby ten stan rzeczy zmienić lub poprawić.
Kościół jest również poza murami parafialnej świątyni i trzeba go odnaleźć
Kościelny charakter KSM sprawia, że wielu ogranicza jego działanie tylko do murów świątyni i do działań wyłącznie związanych z kultem i duszpasterstwem.
KSM jest zorganizowaną formą zaangażowania młodych katolików świeckich, którzy pragną we wszystkie dziedziny życia wprowadzić wartości ewangeliczne. Dlatego pole działania KSM nie może być i nie jest zawężone do wspomnianych wyżej płaszczyzn działania Kościoła. KSM-owicz wchodzi odważnie w sprawy społeczne, polityczne, kulturalne na terenie swojej parafii. To jest bardziej uniwersalne rozumienie Kościoła, którego nie da się przecież zamknąć w murach świątyni a jego oddziaływanie na świat musi mieć bardzo szeroki zasięg.
W swojej pracy KSM podejmuje wszelkie inicjatywy służące obronie wartości chrześcijańskich, ludzkich i narodowych we wszystkich dziedzinach życia. Obszar kultury jest wielkim wyzwaniem dla młodych. Tworzenie przez KSM alternatywnej kultury młodych katolików jest jednym z ważniejszych działań.
Zagospodarowanie czasu wolnego młodzieży i to nie tylko tej będącej najbliżej ołtarza w świątyni, to także wielkie zadanie stojące przed KSM-em.
Nasze wspólnoty angażują się w działalność sportową, włączają się w akcje społeczne i zezwalają swoim członkom podjąć pewne, ważne role nawet we władzach samorządowych danego środowiska. Wyjście poza mury świątyni, uświęcanie wszelkiego typu działań ludzkich to ważna metoda pracy naszego stowarzyszenia.
Tworzyć wspólnotę KSM nie dla siebie i nie dla KSM, ale dla Boga
Ta zasada metodyczna jest ważna w podejściu do wspólnoty jaką powinni tworzyć KSM-owicze i odgrywa dużą rolę w spoistości tej wspólnoty. Oddziały KSM nie powstają po to, aby zaspokoić pragnienie wspólnego działania poszczególnym osobom. Nie jest też celem KSM rozwinięcie wielkiej, potężnej organizacji dla samej organizacji. W naszym sposobie działania najważniejszy jest Bóg.
Wszystkie inne motywy są ważne, ale zawsze drugorzędne. Takie podejście do wspólnoty ochroni nas przed własnym egoizmem i kultem jednostek w grupie a także przed kolektywizacją stowarzyszenia i zepchnięciem Pana Boga na dalszy plan. Tworzymy wspólnoty KSM dla Pana Boga, dla Kościoła i Ojczyzny a nie dla siebie i nie dla samego tylko KSM-u.
Konkretyzacja i podział zadań we wspólnocie
Metodą naszego działania jest konkretne formułowanie zadań i ich konkretny podział we wspólnocie. W KSM-ie praca nie może być wyłącznie oparta o spontaniczne odruchy, ogólne stwierdzenia i całkowitą swobodę wykonywania zadań. Sami zobaczycie, że dobra organizacja pracy okaże się budująca dla całej wspólnoty.
Zachowanie jedności organizacyjnej na wzór jedności Kościoła
Struktura organizacyjna i zachowanie jedności stowarzyszenia nakreśla również określoną metodę pracy. Polega ona na realizacji odgórnych programów, na wspólnych spotkaniach na różnych szczeblach organizacyjnych. Oddział KSM nie może tak działać jak gdyby był samotną wyspą.
Uznanie pasterskiej roli kapłana we wspólnocie KSM
Wszelkie działania i decyzje muszą uwzględniać osobę kapłana, którego zdanie w wielu sprawach jest wprost decydujące.